Ambassadeur mensenrechten Kees van Baar over L4L-Awards

‘Het is hartstikke belangrijk dat personen die opkomen voor de elementaire rechten van de mens – en dat doen advocaten per definitie – in de spotlights komen.’ Ambassadeur mensenrechten Kees van Baar hoeft daar geen seconde over na te denken. ‘Advocaten zijn pleitbezorgers van het recht. En daarmee verdedigers van de menselijke waardigheid.’

Tekst: Johan van Uffelen

De toekenning van een Lawyers for Lawyers-Award aan advocaten, zoals dit jaar aan Sirikan Charoensiri uit Thailand, is een belangrijke erkenning voor het werk dat zij doen voor de naleving van de mensenrechten. ‘Dat is nadrukkelijk ook wat we van henzelf horen’, aldus Kees van Baar, die voorheen ambassadeur was in Zuid-Soedan en sinds 2014 namens het ministerie van Buitenlandse Zaken als ambassadeur voor de mensenrechten de wereld afreist.


De uitreiking van de L4L Awards, maar ook andere acties van Lawyers for Lawyers, zijn niet alleen directe boodschappen aan regeringen. Ze geven, benadrukt Van Baar, ook hemzelf een handvat. ’Het voordeel van mijn officiële positie als ambassadeur is dat ik op hoog niveau gehoor vind. En, geloof me, het maakt écht verschil als ik in gesprekken kan melden: de Members of the National Bar Association maken zich zorgen.’ Met een lach: ‘In landen die geen hoge pet op hebben van NGO’s, kan ik zeggen: “Hoor eens, advocaten, dat  zijn over het algemeen keurige mensen”’.

Rule of law
Hij steekt de organisatie Lawyers for Lawyers graag een hart onder de riem. ‘Het is een echte NGO, waarin mensen zich naast hun professionele werk inzetten voor collega’s elders. Vakgenoten die onder moeilijke condities hun werk moeten doen, voelen zich daardoor gesteund. Dat is super.’ Hij constateert overigens dat advocaten er vaak zelf niet eens voor kiezen om te boek te staan als  mensenrechten-activist. ‘Het feit dat ze simpelweg hun vak consciëntieus uitoefenen, bezorgt hen al snel dat etiket. Dan weet je binnen welke opvattingen over “the rule of law” zij moeten functioneren.’
Ambassadeur Van Baar had zich al aangemeld voor de prijsuitreiking  die op 19 mei plaatsvond tijdens het L4L-seminar The Voice of Rights, about lawyers and freedom of speech. Op de valreep was hij tot zijn spijt verhinderd. De agenda puilde uit. Het bleek zelfs geen sinecure om deze beroepsmatige globetrotter even kort aan de lijn te krijgen vanuit Jakarta. Een mensenrechten-ambassadeur heeft het druk. Begrijpelijk, want er valt op dat gebied letterlijk nog een wereld te winnen. En mensenrechten zijn een hoeksteen in het beleid van de huidige minister van Buitenlandse Zaken.

Hij wil nog een mogelijk misverstand uit de weg ruimen. Het beeld dat ons land overal met opgeheven vinger op de stoep staat. Van Baar: ‘Natuurlijk spreek ik mijn zorgen uit, laat ik  kritische geluiden horen. Maar ik zoek ook naar aanhechtingspunten in het beleid van regeringen die wél goed gaan’. Immers – en dat kan hij niet genoeg beklemtonen – mensenrechten moeten niet worden ervaren als een “westerse agenda”. Geen boodschap die alleen met stemverheffing klinkt vanuit  New York en Genève.

Samenwerking
Samenwerking is het kernwoord in zijn benadering. ‘En dan bedoel ik niet met landen als Zweden en Noorwegen. Daarmee zijn we het de facto wel mee eens. Nee, de strategie is juist om openingen te zoeken bij landen die niet het hoogste scoren op het terrein van mensenrechten. We proberen elkaar dan te vinden op die aspecten waarmee zij zich wel kunnen profileren.’ De intentie is dat zulke landen zichzelf zichtbaar maken in de eigen regio. Want daar wordt dezelfde taal gesproken en zijn de verschillen in cultuur niet zo groot. Een voorbeeld: ‘Koeweit is relatief democratisch. Wat kan dat land betekenen in de Golfregio?’ Nog een: ‘Als je in het Carïbisch gebied een heikel onderwerp als homorechten bespreekbaar wilt maken, werkt het niet als je dat luidkeels roepend doet. Daarom hebben we bijvoorbeeld een land als Uruguay gestimuleerd om een voortrekkersrol te vervullen’. Dichter bij huis, het Vaticaan. ‘Onze huidige regering heeft evident een andere visie op onderwerpen als abortus. Maar we vinden elkaar wel als het erom gaat stelling te nemen tegen geweld en discriminatie.’

Genoeg werk dus voor een ambassadeur mensenrechten: ‘Mensenrechten zijn universeel. Ze gelden voor iedereen. Het is daarom helaas een illusie te geloven dat mijn baan ooit overbodig zal zijn’.

Lawyers for Lawyers (L4L) tracht het goede functioneren van de rechtsstaat te bevorderen door een vrije en onafhankelijke beroepsuitoefening van de advocatuur na te streven, onder andere door advocaten die in hun werk worden bedreigd of onderdrukt, wereldwijd te ondersteunen. Zie: www.lawyersforlawyers.org