Deel 2. Vereniging voor Jeugdrecht Advocaten Amsterdam

In deze aflevering van de rubriek specialisatieverenigingen nemen wij een kijkje achter de schermen bij de Vereniging voor Jeugdrecht Advocaten Amsterdam (JRAA). Voorzitter Jan-Hein van Dijk legt uit dat Nederland nog een inhaalslag heeft te maken om niet in gebreke te blijven bij internationale verdragen op het gebied van jeugdzorg.

Tekst: Yvette Kouwenberg en Victor van Campen

In mei 2013 richtten de advocaten Marije Jeltes, Michiel Kuyp en Rachida el Hessaini de Vereniging voor Jeugdrecht Advocaten Amsterdam (JRAA) op. De voornaamste doelstellingen van de vereniging zijn belangenbehartiging en deskundigheidsbevordering van alle jeugdrechtadvocaten in het arrondissement Amsterdam en Noord-Holland, die tevens bij de Raad voor Rechtsbijstand staan ingeschreven voor de specialisatie ‘jeugdzaken’. De werkzaamheden van deze advocaten kunnen zowel civiel jeugdrecht (zoals ondertoezichtstellingen en uithuisplaatsingen) als jeugdstrafrecht betreffen. Jan-Hein van Dijk, sinds zes weken voorzitter van de JRAA: ‘We vinden het belangrijk om onze leden door middel van cursussen en lezingen op de hoogte te houden van zaken die spelen op juridisch gebied, maar ook van hele praktische zaken die spelen in het arrondissement’.

Aanspreekpunt
‘Naast het nastreven van deze doelstellingen is de JRAA opgericht omdat het belangrijk was dat de advocatuur structureel overleg had met het Amsterdamse Openbaar Ministerie, de Rechtbank, Jeugdzorg en de Raad voor de Kinderbescherming. Het was ook belangrijk dat de advocatuur één aanspreekpunt kon bieden en zelf ook input kon leveren. Verder wilden de oprichters het kinderen en ouders gemakkelijker maken om een advocaat te vinden via de website. Dat is gelukt. Ook zij weten ons inmiddels goed te vinden’, vertelt Van Dijk. Op het moment van schrijven heeft de JRAA ongeveer 110 leden, welk aantal langzaam maar gestaag toeneemt. ‘De vereniging is vrij snel uitgegroeid tot een volwaardige gesprekspartner en vraagbaak in de regio’, aldus Van Dijk.

Het bestuur vergadert elke zes weken, organiseert jaarlijks vier gratis lezingen voor de leden, maakt en verspreidt digitale nieuwsbrieven voor de leden. Van Dijk: ‘We schuiven aan bij verschillende plaatselijke overlegstructuren. Verder geven we ook informatie aan rechtzoekende ouders en kinderen. De rechtsbescherming van de minderjarige staat hierbij voorop. Als voorzitter zit ik ook in een landelijk overleg met de voorzitters van andere bestaande jeugdrechtverenigingen en de landelijke Vereniging van Jeugdrecht Advocaten met nog wat fanatieke jeugdrechtadvocaten. Het doel daarvan is kennis delen en opkomen voor de belangen van kinderen in de knel’.

Wij vragen of de JRAA zich ook bezighoudt met het vertegenwoordigen van de belangen van de beroepsgroep, en zo ja, op welke manier dat gebeurt. Van Dijk: ‘Ons werk richt zich op versterking van de rechtsbescherming van en rechtsbijstand aan minderjarige rechtzoekenden/verdachten. We nemen deel aan het Rechtbank/Balie-overleggen, ketenpartneroverleg en de stuurgroep Kleinschalige Voorziening. Dat is een opvanglocatie waar justitiële jongeren tijdens de periode van voorlopige hechtenis kunnen verblijven, als alternatief voor de verder weg gelegen justitiële jeugdinrichtingen. Daarnaast neemt de JRAA deel aan het Arrondissementsparket Jeugd overleg van het OM en het TOP600 overleg van de politie, en nog vele andere kringen’.

Uiteenlopende belangen
We vagen ons af of er wellicht soms een spanningsveld bestaat vanwege het feit dat de JRAA als specialisatievereniging verschillende groepen met soms uiteenlopende belangen dient? Van Dijk: ‘Dat zit ‘m vooral in contact met organisaties als de Raad voor de kinderbescherming of Jeugdzorg. Het individuele belang van het kind is namelijk niet altijd hetzelfde als het pedagogische belang. Als je in een strafzaak bijvoorbeeld voor een vrijspraak gaat en dat lukt, dan valt daarmee meteen ook alle voorgestelde zorg weg, en dan kan een rechter ook niets. Dat is helaas van alle tijden, maar wel illustratief voor het feit dat de belangen die er spelen niet altijd met elkaar in de pas lopen’.

Adolescentenstrafrecht
Een belangrijke ontwikkeling in het specialisatiegebied van jeugdrechtadvocaten is volgens Van Dijk de invoering van het adolescentenstrafrecht per 1 april 2014 voor 16 tot 23-jarigen. ‘Tot dan werden jongvolwassenen onder de 18 jaar standaard berecht via het jeugdstrafrecht en jongeren boven de 18 jaar via het strafrecht voor volwassenen. Door het verdwijnen van de harde grens van 18 jaar, kunnen adolescenten voortaan beter op maat worden berecht. Het moet meer perspectief bieden aan jongeren’.

Van Dijk vertelt dat de verscherping van de specialisatie-eisen een andere ontwikkeling is die de afgelopen jaren heeft gespeeld. ‘Het werd wenselijk gevonden dat alle jeugdrechtadvocaten op beide rechtsgebieden (civiel en straf) bijstand zouden verlenen. Het idee was dat de jongere dan één advocaat, één aanspreekpunt had. Ook werden er zogenaamde combi-zittingen georganiseerd. Dit was een lovenswaardig streven, maar in de praktijk bleek het nauwelijks te werken. De Raad voor Rechtsbijstand splitst daarom de twee rechtsgebieden per 1 juni aanstaande weer op in twee aparte specialisaties’.

Van Dijk voorspelt dat de JRAA over tien jaar groter is en nog meer aanwezig. ‘Ik zou graag willen dat we iemand in vaste dienst kunnen nemen voor één of twee dagen in de week voor allerhande administratief werk. Het blijft nu toch vrijwilligerswerk. Leuk en inspirerend, dat natuurlijk wel’.

‘Vakinhoudelijk wens ik dat alle minderjarigen dan recht hebben op gratis rechtsbijstand voor en tijdens het politieverhoor, bij de officier van justitie en bij de rechter. Momenteel is dit nog niet zo voor jeugdige, niet-aangehouden verdachten of verdachten die na 20.00 uur worden heengezonden’. Van Dijk vervolgt: ‘Verder is er al geruime tijd sprake van een tekort aan passende jeugdhulp voor minderjarigen. Kinderen krijgen niet altijd de zorg en hulp die zij nodig hebben en verdienen. Kinderen blijven te lang in een gesloten instelling omdat er geen passende vervolgplek beschikbaar is. Dit is in strijd met internationale verplichtingen. Wij hopen echt dat het kabinet hier op zeer korte termijn werk van en geld voor vrij maakt’.

Lid worden van de JRAA kan via het inschrijfformulier op de website (link). Aspirant leden dienen ingeschreven te zijn bij de Raad voor Rechtsbijstand voor de specialisatie Jeugdzaken. Vanaf juli 2018 splitst de Raad voor Rechtsbijstand de specialisatie jeugdstrafrecht en de specialisatie civiel jeugdrecht (machtigingen plaatsing gesloten jeugdzorg). Lidmaatschap vereist dat per twee jaar acht studiepunten worden behaald. Dat geldt zowel voor het jeugdstrafrecht als het civiel jeugdrecht.