Het moet mogelijk worden dat kinderen de achternamen van beide ouders dragen. Dat is de kern van een wetsvoorstel van minister Sander Dekker voor Rechtsbescherming, waarvoor in februari en maart een zogeheten internetconsultatie is gehouden.

Tekst: Hannah Brenninkmeijer

Bij de geboorte van hun eerste kind staan de ouders ervan direct voor de keuze: de achternaam van de één of de achternaam van de ander? Het idee van het wetsvoorstel dubbele achternaam is dat ouders deze keuze niet meer hoeven te maken, omdat hierin de mogelijkheid wordt geboden dat kinderen de achternaam van beide ouders mogen dragen. De dubbele geslachtsnaam kan uit maximaal twee namen bestaan. Het zal dus niet mogelijk zijn dat kinderen uit een gezin met vier ouders de naam van alle vier dragen.

De opties
Naast de keuze voor beide achternamen, mogen ouders ook blijven kiezen voor alleen de naam van de ene of alleen de naam van de andere ouder. In tegenstelling tot de naam van een echtgenoot die mede de naam van de andere echtgenoot draagt, zoals mevrouw De Roos-Van Vliet, zal geen koppelteken tussen de achternamen van de kinderen worden geplaatst. Als ouders kiezen voor een combinatie van hun namen mogen zij zelf kiezen in welke volgorde die namen komen te staan. Kort en goed komt het er dus op neer dat ouders uit vier opties kunnen kiezen, wat ouders met de namen Van Vliet en De Roos de volgende opties biedt: Van Vliet, De Roos, Van Vliet De Roos en De Roos Van Vliet.

Geen keuze gemaakt?
Als ouders met elkaar getrouwd zijn of elkaars geregistreerd partners zijn en geen keuze voor de geslachtsnaam van hun kind hebben gemaakt, krijgt het kind automatisch de geslachtsnaam van de vader of van de duomoeder. Bij ongehuwde of niet-geregistreerde partners krijgt het kind automatisch de geslachtsnaam van de geboortemoeder. Omdat bijna de helft van de kinderen buiten een huwelijk/geregistreerd partnerschap wordt geboren, zal dit dus in termen van gelijkwaardigheid van ouders ongeveer evenredig uitvallen, aldus de memorie van toelichting.

Naam van de vader of van de moeder?
Op 18 november 1811 is de Burgerlijke Stand onder koning Lodewijk Napoleon in heel Nederland ingevoerd. In Zeeuws-Vlaanderen en Limburg was dat al sinds 1796. Sinds die invoering kregen kinderen automatisch de naam van de vader, tenzij de vader onbekend was of het kind weigerde te erkennen. Dan kreeg het de naam van de moeder. Ook kon de moeder de erkenning door de vader tegenhouden, waarbij het kind eveneens haar naam kreeg. Pas sinds 1998 kunnen ook getrouwde ouders bewust voor alleen de naam van de moeder kiezen.

Naam van beide ouders
In veel andere Europese landen is het heel gewoon dat kinderen de naam van beide ouders krijgen. In Spanje krijgen kinderen automatisch de geslachtsnaam van beide ouders. Ook Noorwegen, Engeland en Frankrijk bieden deze optie aan ouders. Het ministerie van Justitie en Veiligheid heeft vorig jaar een publiekspeiling uitgevoerd waaruit volgde dat circa een derde van de Nederlanders voor invoering van die mogelijkheid is. Om die reden is op 8 februari 2021 een wetsvoorstel ingediend dat die mogelijkheid moet creëren. Tot 22 maart kon iedereen tips geven over dit wetsvoorstel door middel van een internetconsultatie. Onder meer de NVVB heeft suggesties gedaan en heeft voorgesteld een overgangsregeling in te voeren, zodat ouders hun kind ook met terugwerkende kracht een dubbele achternaam kunnen geven. Het Clara Wichmann instituut heeft erop gewezen dat het wetsvoorstel nog altijd in strijd met is met het gelijkheidsbeginsel van man en vrouw, nu een kind bij gebrek aan keuze binnen een huwelijk of geregistreerd partnerschap nog altijd automatisch de naam van de vader krijgt en stelt een neutralere oplossing voor, bijvoorbeeld bij gebrek aan keuze de naam van beide ouders.

Eén keuze voor alle kinderen
Als de wetswijziging uiteindelijk in werking zal treden, kunnen ouders vanaf dat moment een dubbele geslachtsnaam geven aan het eerste kind dat op of na de datum van inwerkingtreding van de wet in hun gezin wordt geboren. De keuze die de ouders dan voor hun eerste kind maken, zal ook gelden voor alle eventueel volgende kinderen in het gezin. Dit omdat kinderen binnen één gezin in Nederland geen andere achternaam mogen voeren.

Wat geldt als je al een dubbele achternaam hebt?
Als je een dubbele achternaam draagt, geldt deze dubbele achternaam bij toepassing van deze nieuwe wet als een enkelvoudige geslachtsnaam. Als de ene ouder van het kind dus De Vos van Steenwijk en de ander Reinders Folmer heet, mogen zij ervoor kiezen hun kind De Vos van Steenwijk Reinders Folmer te noemen.

Adoptie
Voor geadopteerde kinderen wordt het mogelijk te kiezen voor een combinatie van hun geslachtsnaam bij geboorte en de naam van hun adoptieouders, maar ook hier geldt een maximum van twee namen in totaal. Het kind Sanchez dat geadopteerd wordt door de ouders De Vries en Mulder kan aldus de namen krijgen: Sanchez, De Vries, Mulder, De Vries Mulder, Mulder de Vries, De Vries Sanchez, Mulder Sanchez, Sanchez de Vries of Sanchez Mulder.

Meerdere nationaliteiten
Een dubbele geslachtsnaam sluit ook beter aan bij mensen die vanwege meerdere nationaliteiten een andere achternaam hebben in het ander land van hun nationaliteit dan zij in Nederland voeren, doordat het naamrecht uit beide landen verschillend is. Hierdoor kunnen zij in de verschillende landen van hun nationaliteit anders zijn geregistreerd, wat heel lastig kan zijn in hun privé- en beroepsleven. Soms moeten zij daarom in één van beide landen een procedure tot naamswijziging voeren om weer eenheid in hun achternamen te brengen. Ook dát is na invoering van deze wet niet meer nodig.

Het is nog niet bekend wanneer het wetsvoorstel in de Kamer wordt behandeld.