Afgelopen maart kreeg mensenrechtenadvocate Shahla Humbatova uit Azerbeidzjan het bericht dat zij van het tableau geschrapt was, nadat zij al sinds november 2019 was geschorst. Zij was de laatste van een lange lijst advocaten die na het behandelen van politiek gevoelige zaken werd geschrapt. Na internationale druk van vele organisaties over de hele wereld, onder andere op de ‘Dag van de Bedreigde Advocaat’, die dit jaar in het teken stond van Azerbeidzjan, kreeg zij in mei te horen dat de schrapping ongedaan was gemaakt en dat ze haar beroep weer kon uitoefenen.
Tekst: Lawyers for Lawyers
Shahla Humbatova vertegenwoordigt al vele jaren cliënten in gevoelige en high-profile zaken in Azerbeidzjan, zoals journalisten, bloggers, LHBTI’ers en de verdachten in de bekende ‘Ganja zaak’. Deze zaak kreeg wereldwijde bekendheid nadat haar cliënten de autoriteiten beschuldigden van marteling, het fabriceren van bewijsstukken en het dwingen tot bekentenissen. Humbatova is een van de weinige onafhankelijke advocaten die nog mensenrechtenzaken en andere politiek gevoelige zaken aanneemt. In 2020 ontving ze de International Women of Courage Award van het Amerikaanse State Department.
Shahla Humbatova bij de uitreiding van de award door minister Michael R. Pompeo
en first lady Melania Trump in 2020. (foto: State Department, Freddie Everett)
Schrapping van het tableau
Op 5 maart 2021 werd Humbatova op verzoek van de Azerbeidjaanse Orde van Advocaten (‘AOA’) door de administratieve rechtbank in Baku van het tableau geschrapt. De reden voor haar schrapping was een betalingsachterstand in haar contributie aan de AOA van enkele maanden en de beschuldiging dat Humbatova in een zaak een gefalsificeerd document als bewijsstuk had ingediend. Op grond van deze beschuldiging is tevens een aanklacht tegen haar ingediend, aangezien dit een strafbaar feit is in Azerbeidzjan. De aanklacht is geseponeerd door een officier van justitie, die geen enkel bewijs voor de beschuldiging kon vinden. Toen de schrappingsprocedure tegen Humbatova van start ging, had zij al geen betalingsachterstand meer, aangezien ze deze direct had voldaan toen ze hiervan op de hoogte werd gesteld.
Humbatova is in beroep gegaan tegen de beslissing tot schrapping. De behandeling van haar zaak in hoger beroep stond gepland voor 2 juni. Op 5 mei werd ze echter op de hoogte gesteld van het besluit van de AOA om het schrappingsverzoek in te trekken. Dit betekende dat zij, voor het eerst sinds haar schorsing op 27 november 2019, haar belangrijke werk als advocaat weer kon oppakken. Zelf vermoedt ze dat dit vervroegde besluit mede veroorzaakt is door de druk van internationale organisaties, die Humbatova’s zaak nauwlettend volgen.
Onderdeel van een verontrustende trend
De schrapping van Humbatova is onderdeel van een verontrustende trend van systematische en gerichte onderdrukking van onafhankelijke advocaten in Azerbeidzjan. Mensenrechtenadvocaten worden geconfronteerd met intimidatie, dreigingen tot strafrechtelijke vervolging en schrapping als vergelding voor het aannemen van politiek gevoelige of mensenrechtenzaken.
In 2017 verklaarde de Speciale Rapporteur voor de situatie van mensenrechtenverdedigers van de Verenigde Naties: “Tuchtrechtprocedures worden gebruikt als vergelding tegen advocaten die lid zijn van de [AOA] voor hun mensenrechten gerelateerde en professionele werkzaamheden. Er zijn veel gevallen waarin de schrapping van advocaten onrechtvaardig en politiek gemotiveerd was.”
Lawyers for Lawyers voert al jaren actie voor advocaten in Azerbeidzjan, en schreef in november 2020 nog een rapport over de zorgelijke trend van het schrappen van advocaten. Lawyers for Lawyers is verheugd over de beslissing van de AOA waardoor Shahla Humbatova haar werk weer kan oppakken. Wel blijft het verontrustend dat advocaten die kritiek uiten op de AOA of Azerbeidjaanse overheid, of aandacht vragen voor de geschonden mensenrechten van cliënten, worden belemmerd in hun werk door juist het orgaan dat zou moeten garanderen dat zij hun werk onafhankelijk en zonder belemmering kunnen doen.