In de ochtend van 13 oktober 2023 hebben de Russische politie en de onderzoekscommissie huiszoekingen gedaan in de huizen en kantoren van de advocaten Vadim Kobzev, Alexey Liptser en Igor Sergunin, die bekend staan om de verdediging van oppositieleider Aleksei Navalny. De drie advocaten werden vervolgens gearresteerd en gedetineerd bij Basmanny District Court in Moskou en worden beschuldigd van ‘deelname aan een extremistische organisatie’. Bij veroordeling op deze gronden kunnen de advocaten tot zes jaar gevangenisstraf krijgen.
Tekst: Lawyers for Lawyers
Protest tegen de detentie van Navalny eerder dit jaar in New York.
Aanleiding voor de arrestatie is vermoedelijk het faciliteren van Aleksei Navalny’s communicatie met de rest van de wereld tijdens zijn detentie. Advocaat Kobzev was door zijn arrestatie verhinderd om dezelfde dag in de rechtbank te verschijnen en Navalny bij te staan in een zaak tegen de strafkolonie. Navalny kwam daar in de rechtszaal achter. Een vierde advocaat van zijn juridische team, Alexander Fedulov, moest het land gedwongen ontvluchten wegens de arrestatie van zijn collega’s. Na een eerste zitting werd vermeld dat Sergunin in elk geval tot 13 december in de voorarrest moet blijven vanwege het onderzoek in zijn zaak.
Gevolgen van de arrestatie
De arrestatie en detentie van de drie advocaten en de vlucht van Fedulov belemmeren Navalny’s mogelijkheden op juridische bijstand door een gekwalificeerde, onafhankelijke advocaat naar keuze. Ook hinderen ze zijn vermogen om de diverse strafrechtelijke veroordelingen en vonnissen die hij ondergaat aan te vechten. Al sinds 2021 bevindt Navalny zich in detentie als gevolg van een reeks strafzaken waarvan algemeen wordt aangenomen dat ze politiek gemotiveerd zijn. Hij wordt beschuldigd van het creëren en leiden van een ‘extremistische gemeenschap’, wat volgens de Russische wetgeving wordt omschreven als een gemeenschap met betrekking tot alles wat in strijd is met de ‘Russische waarden’. Navalny’s Anti-Corruptie Stichting voldeed hier volgens de Russische autoriteiten aan wegens ’het creëren van omstandigheden om de sociaal-politieke situatie te destabiliseren onder het mom van liberale slogans’.
Door de arrestaties van zijn advocaten wordt Navalny zowel een belangrijke link met de maatschappij tijdens zijn detentie, als bescherming tegen zijn verdere mishandeling afgenomen. Ook hebben de arrestaties een afschrikkende werking: advocaten in Rusland krijgen hiermee de boodschap dat het hen duur kan komen te staan een vijand van het Kremlin te vertegenwoordigen.
Situatie van advocaten
De situatie van advocaten in Rusland is ernstig, en sinds de Russische inval in Oekraïne sterk verslechterd. Veel uitgesproken Russische advocaten worden sindsdien aangemerkt als ‘buitenlandse agent’ en als gevolg hiervan vervolgd, of gedwongen de advocatuur te verlaten of het land te ontvluchten. Meer dan tweehonderd advocaten kondigden op 19 oktober 2023 een staking aan wegens systematische belemmering van hun werk door autoriteiten, waarbij zij de beschuldigingen aan het adres van Navalny’s advocaten arbitrair noemen. De rol van strafrechtadvocaten in de Russische Federatie is al sterk verminderd: vorig jaar werd minder dan 0,3 procent van alle verdachten vrijgesproken.
In een rapport ingezonden voor de UPR in november 2023 doet L4L samen met de International Bar Associations’ Human Rights Institute en Lawyers Rights Watch Canada aanbevelingen aan de Russische Federatie in het licht van deze ernstige bezorgdheid over de situatie van advocaten. Deze zijn onder andere gericht op het garanderen van vrijheid van meningsuiting en het aanpassen van de Foreign Agents Act.