“Mijn gemoed varieerde van boosheid, naar droefheid, naar ongeloof. Het is onbestaanbaar eigenlijk dat dit gebeurt, en toch gebeurt het.” Deze woorden gebruikte voormalig deken Evert-Jan Henrichs op 18 september 2019, de dag dat Derk Wiersum voor zijn huis, op weg naar kantoor, werd doodgeschoten. Bij het verschijnen van deze editie van het Amsterdams Baliebulletin is dat vijf jaar geleden. Inmiddels zijn twee uitvoerders van de aanslag opgepakt, hebben zij geprocedeerd tot aan de Hoge Raad en zagen daar in april 2024 hun gevangenisstraf van 30 jaar bevestigd. Een medeplichtige kreeg 26 jaar gevangenisstraf.
Hoe sta je stil bij deze gebeurtenis? In de eerste plaats: hoe doe je recht aan deze advocaat die het uitoefenen van zijn vak met zijn leven heeft moeten bekopen, een ongekend harde werkelijkheid voor Amsterdam? En waar staat de Amsterdamse Orde van Advocaten nu, vijf jaar later?
Herinneringsplaquette voor Derk Wiersum in het kantoor van de Amsterdamse Orde. “Naar het goede en rechtvaardige verlangen we altijd en waar we naar verlangen verliezen we niet”
Het is moeilijk om bij deze overpeinzingen niet de onlangs gepubliceerde cijfers van Ipsos te betrekken. Begin september verscheen hun rapport ‘Agressie, bedreiging en intimidatie bij Advocaten’, een herhaling van het onderzoek uit 2022. Enkele cijfers op een rijtje: 55% van de ondervraagde advocaten maakte het afgelopen jaar één of meerdere keren agressie mee. Bij 4% ging het om fysieke agressie. Voor de goede orde: het gaat hier over incidenten in één jaar. En we hebben het niet alleen over excessen in het strafrecht en de zware criminaliteit, maar in de eerste (en tweede) plaats over huurrecht en personen- en familierecht. Opvallende conclusies van het onderzoek zijn verder dat meer vrouwen (63%) dan mannen (48%) agressie meemaakten, dat bijna een kwart van de ondervraagde advocaten wel eens overweegt om te stoppen als advocaat door dit soort incidenten en dat 17% geen aangifte heeft gedaan van de agressie, bedreiging en/of intimidatie om de reden dat “het er nou eenmaal bij hoort”. Dat laatste is wellicht de somberste conclusie van het rapport.
Vanuit de Amsterdamse Balie hier een oproep: doe aangifte van agressie, geweld en intimidatie en meld dit ook bij de Amsterdamse Balie.
Er zijn lichtpuntjes: mooie juridische initiatieven op het gebied van mensenrechten, onderwijs en klimaat en bijvoorbeeld de vrolijke bijeenkomst in De Balie waar maar liefst 166 frisse, enthousiaste advocaten hun stageverklaring ontvingen.
Ja, er is meer te zeggen over de huidige stand van de Amsterdamse Orde van Advocaten, maar nu even niet. Laten we nu tijd nemen om stil te staan bij Derk Wiersum en zijn naasten, want wat er is gebeurd is onbestaanbaar, en toch gebeurt het.