Op 24 januari werd wereldwijd stilgestaan bij advocaten die vanwege hun werk onder druk staan. De jaarlijkse ‘Dag van de Bedreigde Advocaat’ vroeg dit jaar aandacht voor de schrijnende situatie van advocaten in Belarus.
Ontstaansgeschiedenis
De Dag van de Bedreigde Advocaat is in 2009 in het leven geroepen door twee Nederlandse advocaten, om het belang van een vrije en onafhankelijke advocatuur te benadrukken. De keuze voor de datum is niet toevallig: deze datum herdenkt de moord op vier advocaten in Madrid in 1977. Hun dood markeerde een belangrijk keerpunt in de geschiedenis van de Spaanse democratie, als gevolg van de aanslag demonstreerden burgers massaal voor een vrij Spanje.
Bijna vijftig jaar na deze gebeurtenis is de bescherming van advocaten nog altijd van belang. Wereldwijd lopen advocaten risico in verband met hun werk; bijvoorbeeld voor hun inzet voor mensenrechten, het milieu, of tegen corruptie. Deze dag dient dan ook als signaal om bewustzijn te creëren voor deze risico’s.
Focus op Belarus
Elk jaar staat er een specifiek land centraal om zo doelgericht de schendingen van fundamentele rechten en plichten aan de kaak te stellen. Dit jaar ging de aandacht uit naar Belarus, waar sinds de omstreden presidentsverkiezingen van 2020 de advocatuur op ongekende wijze onder druk is komen te staan. Advocaten hebben te maken met systematische intimidatie en inmenging in hun professionele activiteiten, met als gevolg dat velen het land zijn ontvlucht. Advocaten die politieke oppositiekandidaten vertegenwoordigden en openlijk kritiek uitten op de regering, zijn veroordeeld tot lange gevangenisstraffen en onderworpen aan voortdurende intimidatie, waaronder tuchtprocedures en schrapping of schorsing van de nationale orde. Dit heeft verregaande gevolgen voor de toegang tot het recht.
Internationale solidariteit
Om aandacht te vragen voor deze situatie organiseerde Lawyers for Lawyers verschillende inhoudelijke evenementen, in samenwerking met onder andere de Jonge Balie den Haag, The Law Society of England and Wales, The International Bar Association’s Human Rights Institute, and the American Bar Association’s Center for Human Rights. Tijdens een webinar spraken Margaret Satterthwaite en Nils Muiznieks, VN Rapporteurs voor respectievelijk de onafhankelijkheid van rechters en advocaten en de mensenrechtensituatie in Belarus, over de noodzaak van internationale solidariteit. Enkele Belarussische advocaten in ballingschap deelden vervolgens hun persoonlijke ervaringen en riepen hun collega’s in het buitenland om waakzaam te zijn. Een vrije advocatuur is geen gegeven.