Julia Smakman en Tomas Klerk met Sophie Luo.

De situatie van advocaten in China blijft zorgelijk. Net als voorgaande jaren werd een aantal zittingen in zaken waarin advocaten vanwege hun werkzaamheden terechtstaan, en die al maandenlang werden uitgesteld, plotseling rond de kersttijd gepland. Het vermoeden is dat de zittingen juist rond die tijd plaatsvinden omdat er dan minder internationale aandacht is. Advocaat Tomas Klerks (NautaDutilh) en programma-assistent Julia Smakman (Lawyers for Lawyers) maken deel uit van de focusgroep China van Lawyers for Lawyers. Om meer aandacht te vragen voor de moeilijkheden van hun Chinese collega’s en te lobbyen voor verbetering van hun positie, reisden zij in november naar Genève om in gesprek te gaan met relevante stakeholders. 

Tekst: Lawyers for Lawyers 

Twee jaar geleden vond de ‘Universal Periodic Review’ (UPR) van China plaats. Dit is een proces waarbij de Mensenrechtenraad van de Verenigde Naties de mensenrechtensituatie in het land onderzoekt, en waar een land de aanbevelingen van de VN Mensenrechtenraad kan accepteren of verwerpen. China steunde een aantal aanbevelingen voor de verbetering van de situatie van advocaten in China. Maar daar blijkt nu, twee jaar later, weinig van terechtgekomen. Tomas en Julia spraken in Genève dan ook op een bijeenkomst met landendelegaties van de VN Mensenrechtenraad, waar ‘mid-term’ werd gekeken naar de Chinese vorderingen van de implementatie van geaccepteerde UPR-aanbevelingen.

Onderbelicht

Tomas: “Bij internationale mensenrechtenbijeenkomsten is vaak veel aandacht voor mensenrechtenactivisten in algemene zin, maar niet voor de specifieke uitdagingen of problemen die advocaten ervaren. Daarmee blijft de essentiële rol van advocaten bij het waarborgen van de rechtsstaat, het verzorgen van effectieve toegang tot het recht en de bescherming tegen repressie en machtsmisbruik door het overheidsapparaat ten onrechte onderbelicht. Daarom is het belangrijk dat Lawyers for Lawyers rapporten over de situatie van advocaten blijft schrijven en aandacht voor hen blijft vragen bij de landendelegaties van de VN Mensenrechtenraad. Het hoofddoel van onze reis naar Genève was dan ook om verschillende afgevaardigden van de permanente landenvertegenwoordigingen in de VN Mensenrechtenraad te informeren over de huidige zeer bedreigende situatie van advocaten in China. En om hen aan te sporen deze situatie langs alle mogelijke diplomatieke kanalen bij China aan te kaarten.”

Verslechterd

Want dat staat als een paal boven water; de situatie van advocaten in China lijkt de afgelopen jaren alleen maar verder verslechterd. Er zijn diverse advocaten die al langere tijd, vaak onder erbarmelijke omstandigheden, in de gevangenis zitten. Maar er  is ook een grote toename van het aantal advocaten dat van het tableau wordt geschrapt wanneer ze politiek gevoelige zaken behandelen. Dit lijkt een nieuwe overheidstactiek om hen het zwijgen op te leggen. Over deze zorgelijke praktijk kon Lawyers for Lawyers, samen met een grote groep van organisaties, rapporteren bij de Special Rapporteur on the Independence of Judges and Lawyers.

Afgestemd

Alle acties die Lawyers for Lawyers onderneemt om advocaten te ondersteunen, worden direct afgestemd met de betreffende advocaten of bijvoorbeeld met hun familieleden. Het was dan ook heel bijzonder dat Tomas en Julia een aantal van hen zelf konden ontmoeten in Genève. Julia: “Een van de mensen die wij voor het eerst in persoon ontmoetten, was Sophie Luo. Zij is de vrouw van advocaat Ding Jiaxi. Hij zit nu al twee jaar in voorarrest en is gedurende die tijd ook een periode op onrechtmatige wijze ondergebracht op een geheime locatie en daar gemarteld. Laatst vernamen wij dat zijn zitting nu eindelijk is ingepland, maar op een dag tussen kerst en oud en nieuw. Uiteraard zullen wij ook in die tijd actie blijven voeren voor Ding Jiaxi.”

Steun

Tomas: “Sophie Luo zei in ons gesprek dat het voor haar en alle andere familieleden van Chinese advocaten uiterst belangrijk is om te weten dat zij internationale steun krijgen. Ze vertelde dat de Chinese overheid weliswaar niet vaak met een officiële reactie komt op internationale druk van mensenrechtenorganisaties als Lawyers for Lawyers, maar zich de aandacht toch wel aantrekt. Dit kun je onder meer zien aan het feit dat ze een politiek gevoelige zitting als die van Ding Jiaxi inplant op een moment dat er minder internationale focus op China zal zijn vanwege de feestdagen. Het blijkt namelijk dat dit de afgelopen jaren stelselmatig gebeurt bij procedures tegen advocaten. Het is dus goed om te weten dat ons werk impact heeft en dat de advocaten voor wie wij ons inzetten en hun familieleden zich ook echt gesterkt voelen door onze steun. Wij gaan hier dan uiteraard ook met volle overtuiging mee door.”