De corona-pandemie is niet alleen een test-case voor de gezondheidszorg, de economie en de politiek, ook juridisch zijn er grote uitdagingen aan verbonden. Diverse advocaten in Amsterdam wijzen erop dat de noodverordeningen de grondrechten van de burger aantasten. Advocaat Justin Kötter staat verweerders zelfs gratis bij.

 

Diverse advocaten in Amsterdam hebben zich inmiddels ontwikkeld tot corona-specialisten. Volgens de jongste stand van zaken hebben politie en BOA’s in den lande inmiddels meer dan 20.000 Corona-boetes uitgedeeld, maar de kritiek op de juridische onderbouwing daarvan neemt hand over hand toe. Grondrechten van de burgers worden geschonden, de regels met betrekking tot de anderhalve meter afstand worden per Veiligheidsregio anders gehandhaafd en het is maar zeer de vraag of veel van deze opgelegde boetes (390 euro per volwassene) een rechterlijke toetsing wel zouden doorstaan. Justin Kötter, partner bij Dekens en Pijnenburg Strafrechtadvocaten, staat inmiddels 125 cliënten bij die een Corona-boete kregen opgelegd. De meesten van hen zijn studenten.

 

 

Vrijwilligerswerk

Kötter: ‘Het is vooral vrijwilligerswerk, want van de Raad voor de Rechtsbijstand krijg je voor zaken bij de kantonrechter in de regel geen toevoegingen, maar ik vond het het toch belangrijk om hier actie op te ondernemen. De Corona-boete is een strafbeschikking die op het strafblad komt te staan, waardoor bijvoorbeeld een verklaring ­omtrent het ­gedrag (vog) afgewezen kan worden. Voor een student zou zo’n boete dus fnuikend kunnen zijn voor de rest van zijn leven. Vandaar dat het belangrijk is verzet aan te tekenen. Voor de gemiddelde student zouden advocatenkosten echter een motief kunnen zijn om dat niet te doen. Daarom doe ik dit werk veelal belangeloos. In het verleden heb ik veel studenten juridisch bijgestaan, bijvoorbeeld in zaken die te maken hadden met ontgroeningen, en sindsdien weten ze mij te vinden. De meeste cliënten bestaan uit groepjes van studenten die op de bon zijn geslingerd, dus je hoeft ook niet telkens individueel aan de slag. Op een gegeven moment liep het aantal aanvragen wel uit de klauwen en moest ik er een streep onder trekken. Nieuwe aanvragen verwijs ik door naar andere advocatenkantoren die zich ook voor de kwestie hebben gesensibiliseerd’.

 

Forse inbreuk

Als gevolg van de lockdown besloten veel studenten in de studentenhuizen te blijven, om de kans op besmetting te verkleinen. Kötter: ‘Een groep studenten die samen in een pand wonen zou je even goed als een huishouden kunnen aanmerken. Daarnaast moeten mensen eerst een waarschuwing moeten krijgen voordat de boete wordt opgelegd. Maar in werkelijkheid worden de boetes direct opgelegd. Dat is een forse inbreuk op de grondrechten. Een gezin mag ook gewoon in de tuin zitten. Maar als studenten hetzelfde deden op de groenstrook voor hun studentenflat, of op het balkon, gingen ze direct op de bon.’

 

Generaal pardon

Tot nog toe heeft Kötter in nog geen enkel verweer dat hij heeft aangetekend een reactie van het O.M gehad. Minister Grapperhaus van Justitie liet weten dat de boete in enkele gevallen onterecht was opgelegd, maar dat de rest van de overtreders de boete gewoon moet betalen. Kötter: ‘Er bestaan drie mogelijkheden. Of het O.M. acht de opgelegde strafbeschikking onjuist en seponeert. De tweede mogelijkheid is dat de strafbeschikking wordt gematigd en de boete gehalveerd. Ten derde wordt de toegekende strafbeschikking juist bevonden en als de cliënt dan weigert de boete te voldoen komt de zaak bij de kantonrechter. Maar dat kan erg lang duren, soms meer dan een jaar. Binnen de samenleving leeft er echter veel kritiek op deze corona-boetes, dus ik kan mij voorstellen dat er momenteel druk over wordt overlegd bij Justitie. Er gaan  in de advocatuur al stemmen op om te komen tot een generaal pardon, behalve voor wel heel flagrante zaken, zoals een party met meer dan honderd deelnemers’.

 

Diverse hoogleraren recht hebben er op gewezen dat met de toepassing van de Corona-noodverordeningen de grondrechten van de burger worden geschonden. Kötter herkent zich in deze visie. ‘In principe moet de burger achter zijn eigen voordeur met rust worden gelaten door de overheid. Maar met deze noodverordeningen wordt aan dat principe een einde gemaakt, net zoals met de vrijheid van vergadering. Veel mensen begrijpen de regels ook niet meer. Niet zo verwonderlijk, want zelfs premier Rutte laat in zijn uitleg tijdens zijn corona-persconferenties soms een steekje vallen. De massale demonstratie op de Dam tegen racisme was natuurlijk inhoudelijk zeer belangrijk, en het was begrijpelijk dat burgemeester Halsema verklaarde dat daar een grondrecht in het geding was, maar hoe zit het dan met de grondrechten van mijn cliënten en andere mensen die door deze corona-boetes getroffen zijn? ‘

 

Open normen

Ook het Amsterdamse advocatenkantoor Prakken d’Oliveira riep op zijn website overtreders van de corona-noodverordeningen op zich tegen de beschikking te verzetten. Advocate Frederieke Dölle heeft inmiddels namens vier cliënten verweer opgesteld. Dölle: ‘De open normen in de noodverordeningen roepen veel vragen op. In feite gaat het om vergaande inbreuken op de grondrechten van de burgers. Dit mag niet bij noodverordening. Er is dan ook veel kritiek op gekomen, onder meer vanuit de Raad van State, de wetenschap en de Tweede Kamer. De door het kabinet voorgestelde spoedwet ligt nu voor advies bij de Raad van State en heeft volgens de nodige rechtsgeleerden ook gaten. Volgens de Leidse hoogleraar Wim Voermans gaan we met de wet zelfs regelrecht terug naar de tijden van koning Willem I, die regeerde per decreet’.

Redactie: René Zwaap