Het Juridisch Joket geeft gratis juridisch advies op bijna alle rechtsgebieden. Hoe past het Juridisch Loket in de plannen van minister Dekker om het stelsel van gefinancierde rechtstand te hervormen? Anneke van Kesteren, juridisch medewerker bij het Juridisch Loket, vertelt over de onderhandelingen met Den Haag over meer taken, bijvoorbeeld als poortwachter.

Tekst Juliette Daniels en Nick van den Hoek

Wat doet het Juridisch Loket precies?
‘Wij zijn een onafhankelijke stichting en geven gratis juridisch advies op vrijwel alle rechtsgebieden. Burgers kunnen ons via verschillende kanalen bereiken; telefonisch, via de e-mail, en tijdens onze openingstijden kunnen burgers langskomen op locatie. Als we wat meer tijd nodig hebben om tot een goed advies te komen, maken we een afspraak. En tenslotte hebben we nog onze website, waar heel veel informatie te vinden is en die natuurlijk voor iedereen beschikbaar is.’

Jullie nemen geen zaken in behandeling?
‘Nee, wij maken ook geen dossiers aan, zoals rechtsbijstandsverzekeraars en advocaten, maar we registreren wel onze adviezen, zodat alle juristen die gegevens kunnen inzien en bij een vervolgcontact verder kunnen adviseren.

‘Als het nodig is verwijzen wij door naar bijvoorbeeld een advocaat, de strafrechtswinkel, de belastingwinkel, sociale raadslieden van de gemeente of naar een mediator. Advocaten kunnen zich bij de Raad voor Rechtsbijstand aanmelden voor verwijzingen van het Juridisch zodat wij een klant digitaal kunnen doorverwijzen naar een in het betreffende rechtsgebied gespecialiseerde advocaat. De advocaat krijgt dan automatisch een e-mail met een diagnosedocument.’

Hoeveel tijd wordt gemiddeld per klant besteed?
‘Gemiddeld besteden we maximaal anderhalf uur aan een persoon. Aan de balie en aan de telefoon hebben we gemiddeld tien minuten en dan zoeken we soms op een ander moment wat voor de klant uit. Als het wat minder druk is of het is nodig, dan besteden we wat meer tijd aan een adviesvraag. Onze taak is niet het schrijven van brieven, maar als dat nodig is helpen we mensen wel hun brieven beter te formuleren.’

Hoe lukt het jullie om op verschillende rechtsgebieden te adviseren?
‘We volgen jaarlijks actualiteitencursussen op verschillende rechtsgebieden en we hebben een uitgebreide landelijke kennisbank die continu door onze medewerkers wordt bijgehouden, zodat die altijd up-to-date is. Daarnaast onderzoeken we op dit moment of we vakgroepen kunnen vormen, zodat we onze kennis nog meer kunnen vergroten.’

Komen jullie erachter hoe een zaak verder verloopt na een doorverwijzing?
‘Nee, we horen weinig terug en dat vinden we zelf ook wel jammer. Soms vragen we een terugkoppeling van een advocaat, zeker als we twijfel hebben over een doorverwijzing, zodat we daar weer van kunnen leren.’

Minister Dekker is mogelijk van plan een instantie in het leven te roepen die ook een ‘nee’ dient te verkopen aan mensen. In hoeverre ziet u het Juridisch Loket als poortwachter fungeren?

‘Poortwachter vind ik zelf een lastig woord. Dat impliceert dat je de poort ook dicht kunt houden. Op dit moment zie ik niet in de plannen van Dekker dat die beslissing bij een eerstelijns loket komt te liggen. De minister heeft in het debat eind januari ook expliciet, op vragen van Groen Links, aangegeven dat het oordeel van een eventuele poortwachter niet bindend is.

‘Het Juridisch Loket is onafhankelijk. Wij adviseren wel of een zaak kans van slagen heeft, maar aan de andere kant ligt de beslissing nu niet bij ons. Wij kunnen de weg voor juridisch advies niet afsluiten. Het Juridisch Loket is niet de instantie die de beslissing neemt of wel of niet een toevoeging wordt verstrekt.’

Gaat er voor het Juridisch Loket wat veranderen als de plannen van Dekker doorgaan?
‘Het Juridisch Loket is betrokken bij de plannen rondom de stelselherziening en de directie voert gesprekken met het ministerie en de Raad voor Rechtsbijstand over uitbreiding van de taken van het Juridisch Loket. Wat wellicht wel aan de orde gaat komen met de stelselwijziging is dat wij mensen uitgebreider gaan adviseren. Wij adviseren mensen nu al wel over de kosten en wat zij met een bepaald (juridisch) probleem kunnen doen. Wij adviseren bijvoorbeeld bij het maken van een vaststellingsovereenkomst. Wij proberen ook voor deze mensen de kosten zo laag mogelijk te houden. Wat wij nu niet doen bijvoorbeeld is contact opnemen met de wederpartij. Dat gaat in de toekomst misschien veranderen. We hebben daar ook wel de kennis en ervaring voor in huis.’

Ziet u bepaalde rechtsgebieden uit het toevoegbeleid verdwijnen?
“Ik kan me geen goede voorstelling maken van een rechtsgebied dat helemaal uit de gefinancierde rechtsbijstand kan worden gehaald. Je kunt niet zeggen: “Huurrecht hoeft niet meer naar een advocaat”. Je kunt hoogstens zeggen dat er binnen het huurrecht bepaalde zaken zijn die niet door een advocaat hoeven te worden opgepakt. Voor het Juridisch Loket geldt dat wij een eerstelijnsorganisatie zijn waarbij onze taken wellicht wat kunnen worden uitgebreid. Op dit moment is er vanuit het Juridisch Loket (nog) geen plan om een volwaardige tweedelijns organisatie te worden, waarbij we bijvoorbeeld meegaan naar een zitting. We willen ons juist kunnen richten op de grote groep mensen die eerstelijnsadvies nodig heeft. Hoogstens kunnen we, voor het verhelderen van een zaak, die eerstelijnshulp uitbreiden door contact opnemen met de wederpartij.’

Wat wilt u toevoegen aan de discussie over de gefinancierde rechts-bijstand?
‘Wat mij opvalt is dat het in de discussie steeds gaat over toegang tot de rechter, terwijl het zou moeten gaan om toegang tot het recht. In mijn beleving proberen advocaten al bij voorkeur een oplossing buiten de rechter om te vinden.’