Sinds de presidentsverkiezingen in augustus 2020 staan Belarussische advocaten die aan politiek gevoelige zaken hebben gewerkt onder een ongekende druk van de Belarussische staat. Tweeënhalf jaar na de verkiezingen neemt de druk op advocaten alleen maar toe.
Tekst: Lawyers for Lawyers
Op dit moment is het aantal advocaten dat om politiek gemotiveerde redenen het recht is ontnomen om hun beroep als advocaat uit te oefenen, opgelopen tot meer dan 100 personen. Meer dan 300 advocaten hebben hun advocatenpraktijk gestaakt in verband met wetswijzigingen betreffende de balie, waardoor op alle niveaus strikte staatscontrole is ingevoerd en de onafhankelijkheid van de advocatuur in Belarus de facto is opgeheven. Recentelijk zijn drie mensenrechtenadvocaten veroordeeld tot lange straffen, namelijk Alexander Danilevich, Vitaly Braginets en Anastasia Lazarenko.
Alexander Danilevich
Vitaly Braginets
Anastasia Lazarenko
Arrestaties van advocaten
Op 10 april 2023 veroordeelde de gemeentelijke rechtbank van Minsk Alexander Danilevich tot tien jaar gevangenisstraf. Danilevich pleitte niet schuldig en hield vol dat hij slechts zijn wettelijke taken had uitgevoerd. Hij werd op 20 mei 2022 gearresteerd, in voorlopige hechtenis genomen en beschuldigd van medeplichtigheid aan openbare oproepen tot acties gericht op het schaden van de nationale veiligheid van de Republiek Belarus. Voorafgaand aan zijn arrestatie kreeg Danilevich maandenlang tegenwerking omdat hij een petitie had ondertekend waarin hij opriep tot beëindiging van de oorlog in Oekraïne.
In februari 2023 is ook advocaat Vitaly Braginets door de rechtbank van Minsk veroordeeld, namelijk tot acht jaar in een strafkolonie. Zijn proces vond plaats achter gesloten deuren. Braginets, die oorspronkelijk op 23 mei 2022 werd aangehouden, werd ondervraagd over zijn “betrokkenheid bij protestactiviteiten” (hij had deelgenomen aan een ongeoorloofd protest in Minsk) en terwijl hij werd ondervraagd, werd hij beschuldigd van “ongehoorzaamheid aan een politieagent”. Zijn strafzaak was vervolgens gebaseerd op beschuldigingen van aanzetten tot haat, oproepen tot actie tegen de nationale veiligheid, oprichting van een extremistische formatie of deelname daaraan en grove schending van de openbare orde.
Ook advocaat Anastasia Lazarenko werd strafrechtelijk aangeklaagd, wat leidde tot haar detentie en uiteindelijk tot een proces in mei 2023. Eerst werd zij beschuldigd van het zogenaamd organiseren van een “ongeoorloofde massa-evenement” toen zij in augustus 2020 personen raadpleegde in de buurt van het tijdelijke detentiecentrum Okrestina in Minsk. Toen ze in juni 2022 aanvankelijk werd aangehouden, kwam de politie naar haar huis en detineerde haar op een brute manier. Meer recentelijk werd zij geconfronteerd met een nieuw strafrechtelijk onderzoek omdat zij gegevens van wetshandhavers en rechters zou hebben doorgespeeld aan vertegenwoordigers van het Telegramkanaal “Black Book of Belarus”. L4L vernam dat Lazarenko’s zaak werd behandeld door de rechtbank van Minsk, die haar op 11 mei 2023 veroordeelde tot zes jaar in een strafkolonie.
Rol van de Orde van Advocaten
De Belarussische Nationale Orde van Advocaten, die als voornaamste taak heeft advocaten te beschermen, was in de praktijk niet alleen niet in staat weerstand te bieden aan de vernietiging van de advocatuur, maar helpt de autoriteiten ook actief bij het ontnemen van het recht van advocaten om hun beroep uit te oefenen, door blijk te geven van een volledige fusie met het ministerie van Justitie en zich om te vormen tot de structurele eenheid daarvan. Lawyers for Lawyers bracht onlangs een statement uit, waarin de autoriteiten worden opgeroepen om de aanklacht tegen Alexander Danilevich, Vitaly Braginets en Anastasia Lazarenko in te trekken.