De Tadzjiekse mensenrechtenadvocaat Dilrabo Samadova is genomineerd voor de Martin Ennals Award (MEA) 2024, als erkenning voor haar buitengewone werk op het gebied van mensenrechten. De MEA eert moedige individuen die zich inzetten voor de verdediging van fundamentele rechten in risicovolle en vaak onderbelichte omstandigheden, met speciale aandacht voor degenen die met jongeren werken of hen inspireren om democratische vrijheden en de rechtsstaat te beschermen. De finalisten worden gekozen door een jury, bestaande uit vertegenwoordigers van tien van ’s werelds meest vooraanstaande mensenrechten-NGO’s. De uiteindelijke prijswinnaars worden op 19 november bekendgemaakt en op 21 november tijdens een ceremonie in Genève gehuldigd.
Tekst: Lawyers for Lawyers
Dilrabo Samadova, een prominente mensenrechtenadvocaat en voorvechter van de rechten van gemarginaliseerde groepen uit Tadzjikistan, is voorgedragen voor de Martin Ennals Award (MEA) van 2024. Deze prijs erkent het werk van mensenrechtenverdedigers in risicovolle of onderbelichte omstandigheden, met speciale aandacht voor personen die met jongeren werken of hen inspireren om democratische vrijheden en de rechtsstaat te verdedigen. Met meer dan tien jaar ervaring is Dilrabo een vooraanstaand leider geworden op het gebied van jongerenactivisme en een succesvolle pleitbezorger voor de groepen die het zwaarst worden getroffen door mensenrechtenschendingen in Tadzjikistan, zoals vrouwen en LHBT+-personen, volgens haar MEA-profiel. Ze werkt in een van de meest vijandige omgevingen voor mensenrechtenverdedigers, waar zowel maatschappelijke als wettelijke structuren vaak de vooruitgang op dit gebied belemmeren.
Gerechtigheid
Nadat ze de burgeroorlog van 1992-1997 in haar land had meegemaakt, ontwikkelde Samadova een sterke drang om gerechtigheid te bevorderen en fundamentele burgerrechten te beschermen. Na het afronden van haar rechtenstudie in 2005 was Dilrabo medeoprichter van de ‘Young Lawyers Association Amparo’, een organisatie die opkwam voor de bescherming van de rechten van jongeren en zich inzette tegen zaken als dwangarbeid, willekeurige opsluiting en marteling in het Tadzjiekse leger. Belangrijke successen waren onder andere de invoering van wetgeving die een einde maakte aan de dwangarbeid van kinderen en studenten in de katoenindustrie, evenals succesvolle campagnes tegen de wijdverbreide marteling en mishandeling van soldaten in het leger. Dit werk bleef echter niet onopgemerkt, en in 2012 werd Amparo gedwongen te sluiten na een motie van het ministerie van Justitie, waarin werd gewezen op zogenaamd ’technische overtredingen’ van de licentie van de organisatie, ogenschijnlijk als vergelding voor hun werk.
Burgerrechten
Niet veel later, in 2013, richtte Dilrabo het ‘Office for Civil Freedoms’ op, een mensenrechtenorganisatie die burger- en politieke rechten promoot. Ze hanteert hierbij een unieke en verfrissende aanpak. Haar organisatie werkt niet alleen binnen de wettelijke kaders, maar houdt zich ook bezig met culturele activiteiten en ruimtes, vooral voor de jongere generatie. Zo heeft ze bijvoorbeeld een belangrijke rol gespeeld in het bieden van juridische voorlichting en middelen aan jonge meisjes, zodat ze zich bewust worden van hun rechten volgens zowel nationale als internationale wetgeving.
Vervolgd
Als mensenrechtenactiviste in Tadzjikistan staan zij en haar collega’s onder grote druk en lopen ze voortdurend het risico om vervolgd te worden. Net als in andere Centraal-Aziatische landen ontbreken er mechanismen en wetten om het werk van mensenrechtenverdedigers te beschermen, waardoor de risico’s die zij lopen inherent zijn aan hun werk. Om de zichtbaarheid en impact te vergroten, werkt Dilrabo regelmatig samen met internationale organisaties in de regio, waardoor de onveilige situatie van advocaten en andere mensenrechtenverdedigers in Tadzjikistan ook onder de aandacht wordt gebracht. Lawyers for Lawyers is trots Dilrabo Samadova te hebben genomineerd voor de MEA en hoopt dat haar belangrijke werk de erkenning krijgt die het verdient, evenals de aandacht die het nodig heeft.