Na de arrestatie op de luchthaven Sheremetyevo in Moskou en de detentie van Russische oppositieleider Aleksej Navalny, namen in januari honderdduizenden mensen deel aan vreedzame protesten in heel Rusland. Volgens rapporten werden er op 23 januari en 31 januari duizenden demonstranten gearresteerd. Na de rechtszitting tegen Aleksej Navalny op 2 februari, die resulteerde in zijn gevangenschap, vonden opnieuw protesten plaats en werden nog eens 1.400 mensen gedetineerd. Russische advocaten die de grote hoeveelheid arrestanten probeerden bij te staan ondervonden vele problemen.
Tekst: Leroy Niekoop
De Russische organisatie Advocate’s Voice documenteerde tientallen gevallen van advocaten die geen toegang kregen tot hun cliënten in detentie. Dit gebeurde niet alleen in Moskou, waar het grootste protest plaatsvond, maar overal in het land. Advocaten zouden ook slachtoffer zijn geworden van fysieke aanvallen toen zij probeerden demonstranten op straat bij te staan of hen te bezoeken in detentie.
Protest tegen Poetin voor Navalny in Nizhniy Novgorod. (Shutterstock)
Recht op bijstand
De situatie van Manur Gilmanov is een van de door Advocate’s Voice gedocumenteerde gevallen. Gilmanov probeerde op 21 januari zijn cliënt in detentie te bezoeken. Hij meldde zich met alle benodigde documenten, en werd gevraagd te wachten tot zijn cliënt opgehaald zou worden. Na 40 minuten wachten en meerdere verzoeken om zijn cliënt te zien, informeerde Gilmanov de politie dat hij graag een klacht zou willen indienen omdat de politie naar zijn mening het recht van zijn cliënt op juridische bijstand schond. Toen hij het kantoor binnen werd gelaten om de klacht in te dienen, werd hij door een politieagent fysiek aangevallen. Hierna werd hij een nacht vastgehouden op het politiebureau.
Een aantal dagen na het incident publiceerden collega-advocaten van Gilmanov een open brief, ondertekend door bijna 300 advocaten, waarin de aanval op Gilmanov werd veroordeeld en werd opgeroepen tot het ‘accountable’ houden van de politie.
Situatie van advocaten voor de protesten
Dat advocaten in Rusland problemen ondervinden bij het uitoefenen van hun beroep is niet iets van de laatste weken. De focusgroep Rusland van Lawyers for Lawyers steunt al jaren collega’s in dat land. In 2019 reisden zes advocaten van Lawyers for Lawyers naar Moskou om een training te geven aan een groep van 25 Russische advocaten en rechtenstudenten over mensenrechten mechanismen bij de Verenigde Naties. Uit de gesprekken die Lawyers for Lawyers toen voerde met collega-advocaten kwam naar voren dat Russische advocaten in hun werk veel moeilijkheden ondervinden door wetten en praktijken die de vrije beroepsuitoefening inperken. Zo worden advocatenkantoren regelmatig doorzocht en dossiers met vertrouwelijke informatie in beslag genomen. Ook hebben advocaten vaak beperkt toegang tot cliënten in detentie en soms worden ze bedreigd of fysiek aangevallen. Lawyers for Lawyers diende over deze zorgwekkende situatie al meerdere rapporten in bij de VN-Mensenrechten Raad en het VN-Mensenrechtencomité.
Steun voor collega’s
In december 2020 was Lawyers for Lawyers medeorganisator van een online seminar over de situatie van Russische advocaten. De verhalen van de advocaten uit Rusland, die spraken tijdens het event, bevestigden ons weer dat een vrije en onafhankelijke beroepsuitoefening voor veel advocaten niet vanzelfsprekend is en dat zij onze volle steun verdienen.