Van 15 tot en met 18 oktober 2023 vond in Montreal de conferentie plaats van de World City Bar Leaders, een informele organisatie van grote ordes over de gehele wereld. In Montreal waren 16 ordes vertegenwoordigd. Wij waren er ook bij. Het was een goede gelegenheid om te horen met welke problemen andere grote ordes te maken hebben en hoe zij deze problemen willen oplossen. Er was een interessante uitwisseling van informatie en ideeën.

Tijdens de conferentie stonden twee problemen centraal. Als eerste de (werk)druk die advocaten ervaren en de gevolgen die dat heeft voor hun persoonlijke leven. Uit verschillende onderzoeken in verschillende landen blijkt dat advocaten in vergelijking met andere beroepsgroepen meer druk ervaren en dat zich bij advocaten een groter uitvalpercentage voordoet. Overal werden dezelfde oorzaken geconstateerd: de grote hoeveelheid werk, de druk van cliënten en termijnen, de druk van kantoren, het grote verantwoordelijkheidsgevoel van advocaten en het feit dat veel advocaten perfectionisten blijken te zijn.

In vrijwel alle landen werd geconstateerd dat bij rechters dezelfde problematiek leeft; ook zij staan onder grote druk. In Frankrijk schijnt het percentage zelfmoorden onder rechters schrikbarend hoog te zijn. Alle ordes meldden dat er in hun land te weinig rechters zijn en dat er grote vertraging in procedures optreden. De Brusselse Orde berichtte dat bij de Franse rechtbank in Brussel een hoger beroep procedure inmiddels 7 jaar duurt en in belastingzaken zelfs nog langer (12 jaar). In alle landen worden de problemen grotendeels veroorzaakt door een gebrek aan financiële middelen voor de rechterlijke macht. Dekens uit landen als Polen, Mexico en Haïti meldden dat bij hen het korten op financiële middelen voor de rechtspraak expliciet wordt ingezet om de positie van de rechterlijke macht ten opzichte van de uitvoerende macht te verzwakken. In Mexico stemt de senaat dezer dagen over ingrijpende budgetkortingen voor de hoge raad daar omdat die hoge raad een aantal onwelgevallige uitspraken heeft gedaan. De dekens uit landen waar de rechterlijke macht onder grote druk van beïnvloeding door de regering staat zoals in Mexico en Polen wezen op het gevaar dat dit oplevert voor de democratie en dat ontwikkelingen zoals in hun land geleidelijk beginnen en dat budgetkortingen een eerste signaal zijn. De orde van New York wees op het feit dat ook andere ontwikkelingen de onafhankelijkheid en het functioneren van de rechterlijke macht onder druk zetten: het openlijk in twijfel trekken door gezagsdragers van gerechtelijke uitspraken en negatieve uitlatingen over individuele rechters. Dit is een tendens die wij ook in Nederland zien. Rechterlijke uitspraken zijn meer dan ook maar “een mening” en dat zou door iedereen, ook politici, moeten worden uitgedragen.

In het algemeen werd een trend geconstateerd dat onafhankelijke rechtspraak als minder belangrijk wordt gezien en dat men zich de gevolgen van het ontbreken van een goed functionerende, onafhankelijke rechtsmacht te weinig realiseert. Democratie wordt “for granted” genomen. De algemene mening was dat ordes van advocaten zich sterker zouden moeten maken voor de rechtsstaat en de rol van de rechterlijke macht daarin. Met name jongeren moeten bewust worden gemaakt van het belang van de rechtsstaat en de onafhankelijke rechterlijke macht. Zoals de deken van de New Yorkse orde zei “we have to convince the world outside and we have to fight indifference”.

Wij gaan de komende tijd kijken hoe wij voor meer bewustwording van deze problematiek kunnen zorgen en dat zullen we graag doen met samen met de Jonge Balie.